Осы Кодекс мемлекеттік органдардың ішкі əкімшілік рəсімдерін, əкімшілік рəсімдерді жүзеге асыруға байланысты қатынастарды, сондай-ақ əкімшілік сот ісін жүргізу тəртібін реттейді.
Мемлекеттік органдар, əкімшілік органдар, лауазымды адамдар, сондай-ақ жеке жəне заңды тұлғалар осы Кодексте реттелетін қатынастардың қатысушылары болып табылады.
Кодекстің 120-бабында осы санаттағы істер бойынша татуластыру рəсімдерін жүргізу тəртібі белгіленген.
Сот (судья) тараптардың татуласуы үшін шараларды қабылдайды, оларға дауды процестің бүкіл сатысында реттеуге жəрдемдеседі.
Кодекстің талабына сай, тараптар өзара жол беру негізінде əкімшілік процестің барлық сатысында (кезеңінде) сот шешім шығаруға кеткенге дейін татуласу, медиация немесе дауды партисипативтік рəсім тəртібімен реттеу туралы келісім жасасу арқылы əкімшілік істі толығымен немесе ішінара аяқтай алады.
Мұндай татуласу жауапкердің əкімшілік қалауы болған кезде жол беріледі.
Жауапкердің əкімшілік қалауы дегеніміз не?
Əкімшілік қалау – əкімшілік органның, лауазымды адамның Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген мақсаттарда жəне шектерде заңдылығын бағалау негізінде ықтимал шешімдердің бірін қабылдау өкілеттігі.
Заңнаманың талабына сай, татуласу, медиация немесе дауды партисипативтік рəсім тəртібімен реттеу туралы келісім жазбаша нысанда жасалады жəне оған тараптар немесе олардың өкілдері қол қояды.
Мұндай келісім мəжбүрлеу тəртібімен орындаушылық талаптарға сай келуге жəне тараптарды татуластыратын шарттарды, сондай-ақ сот шығыстарын, оның ішінде өкілдер көрсеткен қызметке ақы төлеуге арналған шығыстарды бөлу тəртібін қамтуға тиіс.
Заң талабына сай, келісім шарттары заңға қайшы келмеуі жəне басқа да адамдардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін бұзбауы тиіс.
Сот тараптардың татуласу, медиация немесе дауды партисипативтік рəсім тəртібімен реттеу туралы келісімді бекіту туралы өтініш хатын сот отырысында немесе алдын ала тыңдауда қарап, оны бекіту не одан бас тарту туралы ұйғарым шығарады.
Əрине дауласушы тараптар мұндай келісімді ерікті түрде орындауы тиіс. Ал, егер орындалмаса, ол, келісім жасаған адамның өтініш хаты бойынша сот беретін атқару парағының негізінде мəжбүрлеп орындатуға жатады.
Осы санаттағы істер бойынша татуласу рəсімдері бірінші сатыдағы, апелляциялық жəне кассациялық сатыдағы сотта жүргізіледі.
Н.Биболов. Шымкент қалалық сотының судьясы.
